Hoe houd je het hoofd koel bij alle koopverleidingen?

Winkels (dus óók webshops!) doen er alles aan om ons te verleiden. Soms met speciale kortingsacties, een ‘uitverkoop’, of commerciële koopdagen zoals Black Friday. Maar ook door slim adverteren via sociale media. Veel mensen blijken er gevoelig voor te zijn, en kopen meer dan dat ze anders zouden doen. Hoe komt dat en hoe houd je het hoofd koel bij zulke koopverleidingen? Wij zetten een paar tips voor je op een rij.

Ben jij net als Paul?

Ongemerkt geven we meer geld uit dan we denken. We laten ons vaak leiden door ons gevoel en kunnen daardoor niet altijd goed overwogen financiële beslissingen nemen. Kijk naar Paul. En zie hoe hij geld denkt te hebben bespaard, terwijl hij juist behoorlijk wat geld heeft uitgegeven.

De psychologie van koopgedrag

Het is niet gek dat we gevoelig zijn voor (online) promoties. Er zijn een aantal psychologische principes die ons financieel gedrag beïnvloeden.

“23% van de mensen koopt wel eens iets waar ze geen geld voor hebben.”

– Bron: NIBUD

Kuddegedrag

Kuddegedrag heeft een grote invloed op ons brein, en onze -ongewenste- aankopen. Onbewust nemen we het gedrag over van mensen om ons heen. Hierdoor ontstaan hypes zoals massaal winkelen tijdens kortingsacties.

Impulsaankopen

Soms doen we een impulsaankoop, dat is ook erg gemakkelijk nu we alles met twee muisklikken kunnen bestellen met smartphone of laptop terwijl we thuis op de bank zitten. De afstand tussen verleiding en bestelknop is zo klein dat u wel erg alert moet zijn om te beseffen wat er gebeurt.

Ook bij echte winkels gebeurt dat; bijvoorbeeld doordat we via prachtige etalages verleid worden met mooie producten, omgeven door sfeervolle decoraties. Wanneer je dagelijks langs zo’n etalage loopt, kan de verleiding te groot worden om het product te blijven negeren.

“Sinds ik een andere route neem naar het station, geef ik veel minder uit omdat ik niet meer dagelijks langs die mooie etalages loop!”

– Sandra Zijlstra, Zwolle

Gevoeligheid voor korting

Soms blijken we toch gevoelig voor kortingen tijdens een sale, ook al hadden we ons voorgenomen om minder uit te geven. Winkels spelen hierop in door te doen alsof we een unieke kans op een flinke korting laten liggen. In de praktijk blijkt dat dezelfde korting nog regelmatig terugkomt – en in sommige gevallen zelfs helemaal geen korting is.

Vaak praten we dat toch goed voor onszelf door te zeggen: ‘Maar het is zo’n goede deal’, of: ‘Ach, ik heb het verdiend na zo’n rotdag’.

Dit fenomeen heet cognitieve dissonantie. We doen iets anders dan wat we ons voorgenomen hadden. Dat geeft een ongemakkelijk gevoel. Als we het in ons hoofd (onbewust) weer goedpraten, voelen we ons direct beter.

“Het is niet gek om gevoelig te zijn voor de psychologische effecten van koopverleidingen. Maar je kunt leren er bewust mee om te gaan!”

– Bron: NIBUD

Hoe ga je bewust om met koopverleidingen?

Hoe houd je het hoofd koel als je in de verleiding komt iets te kopen waar je eigenlijk geen geld voor hebt? Wij zetten vijf tips voor je op een rij.

Kijk kritisch naar de prijzen
Ga na of de aanbieding wel zo gunstig is. Is de oorspronkelijke prijs bij van/voor wel realistisch? Weet dat winkeliers creatief met adviesprijzen en kortingspercentages omgaan. Is het werkelijk een goede deal? Reken het altijd even om of vergelijk prijzen.
Wees je bewust van de invloed van reclame
Het is lastig om te ontsnappen aan de vele advertenties, commercials, social media. Door alle reclameboodschappen word je onbewust gestimuleerd iets te kopen. Besef dat reclame invloed heeft op je gedrag. Je hoéft er niet naar te luisteren en hebt zelf een keuze.
Neem een time-out bij twijfel
Vaak helpt het om vóór het betaalmoment even stil te staan: heb ik dit écht nodig? Vind ik dit volgende week nog steeds leuk? Neem een time-out als u twijfelt: loop de winkel uit voor een pauze of sluit uw browser als u online shopt. Een uurtje later kunt u beter beoordelen of het écht een goede koop is.
Focus en herken (onbewuste) impulsen
Focus op uw wensenlijstje en ga daar doelbewust op af. Vraag uzelf voor een aankoop telkens even af: staat dit op mijn wensenlijstje? Word ik hier écht blij van? Waarom wil ik dit nú perse hebben? Kan ik ook zonder? Zo voorkomt u dat u iets koopt voordat u het zelf doorhebt of de gevolgen overziet.
Bepaal een vast budget
Bepaal een vast budget. Hoeveel kunt en wilt u uitgeven? Houd uw uitgaven bij en zorg dat u niet over uw grens gaat. Neem eventueel dat bedrag contant mee en laat de pinpas thuis. Dan moet u kiezen en dat werkt als rem. En als u tóch tegen iets onweerstaanbaars aanloopt, bedenk dan wat ervoor moet wijken. Kunt u nu iets anders niet betalen? Is dat het waard?

Meer tips?

Kun je nog wel meer tips gebruiken over bewust geld uitgeven? Lees dan de NIBUD pagina met meer psychologische valkuilen en hoe ze te omzeilen.